Sabatini Eraikina
San Carlos Ospitale gisa sortu zen XVIII. mendean, eta gaur egun Francisco Sabatini (Palermo, Italia, 1722 – Madril, 1797) du izena, horren eraikinaren arduraduna izan zenarena. Ospitalearen fundazioa Karlos III.aren ekimena izan zen, Madril higiene-azpiegiturez eta hiri-poliziaz hornitzeko neurrietako bat izan zen. José de Hermosillak (Llerena, Badajoz, 1715 – Madril, 1776) zuzendutako lehen fasearen ondoren, Sabatinik, Italiako hegoaldeko borboien gortetik zetorrenak, osatu zuen eraikina berantiar berpizkundean inspiratutako neoklasiko estilo soil batekin.
Erregearen heriotzak 1788an eraikina amaitu gabe utzi zuen arren, laster ospitale gisa funtzionatzen hasi zen eta 1965era arte jardunean egon zen. Urteetan abandonatuta eta eraisteko mehatxupean egon ondoren, Monumentu Historiko-Artistiko izendatu zuten 1977an, eta horri esker, zutik iraun zuen eta erabilera publikoa ematea erabaki zen.
1980an, Antonio Fernández Albak (Salamanca, 1927) birmoldaketa bati ekin zion, erakusketetarako erabiltzeko asmoz. 1986an, eraikinak arte-zentroaren erakusketa-jarduerak antolatu zituen, eta, handik urte gutxira, 1990ean, egungo museoa bihurtu zen. Zaharberritzeko ospitalearen amaitu gabeko profila baliatu zen: bigarren patio baterako kanpoko espazioa plaza publiko bihurtu zen, museoari ikusgarritasuna eman ziona eta Atocha kalearekin lotu zuena. Sarrerarik ez zegoenez, kanpoko igogailuek gordetzen dituzten beirazko eta altzairuzko dorre monumentalak jarri ziren, zirkulazio arinagoa ahalbidetzeko. José Luis Íñiguez de Onzoño (Bilbo, 1927) eta Antonio Vázquez de Castro (Madril, 1929) arkitekto arrazionalistek Ian Ritchie (Sussex, Erresuma Batua, 1947) arkitekto britainiarrarekin lankidetzan eraiki zituzten dorre horiek dira museoaren bereizgarrietako bat.
Barrualdean, patio baten inguruan, ganga-formako galeria zabalak daude, harrizko pilastrek eta erakusketa-gelek eutsiak, kanpoaldera eta patiora irekitako baoekin, argiztapen naturala erregulatzeko aukera ematen dutenak. Era berean, eraikinak espazio alternatiboak ditu, esaterako, adreiluzko soto gangadunak edo protokolo-gela, ospitaleko lentzeria zaharra jatorrizko altzariekin. Horiek erakusketetarako erabiltzen dira.
Nouvel Eraikina
1999an Reina Sofia Museoa handitzeko nazioarteko lehiaketa antolatu zen, eta bertan Juan Navarro Baldeweg, Dominique Perrault, Zaha Hadid, Enric Miralles eta Tadao Ando arkitektoen proposamenak aurkeztu ziren, besteak beste. 2001ean Jean Nouvel arkitektoak (Fumel, Frantzia, 1945) sinatutako proiektu irabazlea jarri zen abian. Hasieratik, eraikina, egilearen hitzetan, Reina Sofiaren itzalpean eraiki da, hau da, Sabatini Eraikinaren zerbitzura. Haren funtzioak hedatu eta osatu ziren, eta jatorrizko egoitzaren protagonismoa mantendu zen. 2005eko ekainean inauguratu zen Nouvel Eraikina. Bi erakusketa-gune zabal ditu: liburutegia eta dokumentazio-zentroa, liburu-denda, bulegoak, kafe-jatetxea, protokolo-gela eta 200 eta 400 ikuslerentzako bi auditorio, hurrenez hurren.
Multzo arkitektonikoa Sabatini eraikinaren hego-mendebaldeko fatxadara eta aurreko orube triangeluarrera egokitzen da. Bertan, hiru modulu berri eraikitzeko aurretik zeuden hiru eraikinen kokapena errespetatu zuen Nouvelek. Salbuetsita egon arren, elkarren artean eta Sabatini eraikinarekin komunikatuta daude hainbat mailatan: ospitaleko erlaitzarekin lotzen den eta hiriaren fluxua islatzen duen goiko teilatu-hegal handi baten bidez, kolore gorriko aluminio lakatuzko forma ganbilen bidez, eraikinen arteko pasabide goratuen bidez eta hiri-ingurunearekin lotura duen plaza erdi publiko baten bidez. Horrela, hiriko hainbat gunetako lotura gisa funtzionatzen du (Atochako geltokia, Atochako erronda, Lavapies auzoa), eta Sabatiniren patioa gogorarazten du, bere izaera bikoitzean, espazio intimo eta garden gisa.
Inauguratu zenetik, bisitarien fluxua modu askotan egituratzen da, eraikin berriak sarrera alternatibo bat eskaintzen baitu eta Sabatini galerien eta Nouvel espazio berrien arteko hainbat lotura baititu. Banaketa horrek hainbat ibilbide posible sortzen ditu eta zerbitzu-eremuen eta erakusketa-espazioaren arteko bereizketa garbia ezartzen du.
Palacio de Cristal
Madrilgo El Retiro parkean dagoen Reina Sofia Zentro Museo Nazionalaren bi erakusketa-egoitzetako bat da Kristalezko jauregia. Jatorriz berotegi gisa sortu zen Filipinetako Floraren Erakusketarako (1887), garai hartan kolonia espainiarra ziren Filipinak, eta jauregiaren diseinuak, Ricardo Velázquez Bosco arkitektoaren eskutik, garai hartako eraikuntza-material abangoardistenen eragina eta XIX. mendeko kolonialismoaren historia islatzen ditu.
Burdinurtuzko zutabeak, kristalezko azalera handiekin eta oinplano gardenarekin ba eginda, monumentaltasun handikoak dira, eta, garai hartan, oso berritzaileak izan ziren. 1887ko Erakusketan, Kristalezko jauregian landaretza exotikoko espezimenak zeuden, teknikoki berritzailea zen testuinguru arkitektoniko batean kokatuak, bisitariengan fantasiazko eta irrealtasunezko irudi bat sortzen zuen eraikinak.
1887ko erakusketaren ondoren, Kristalezko jauregia Arte Ederren Erakusketa Nazionalaren egoitza gisa erabili zen. 1990az geroztik, artista garaikideen proiektu eta berariazko instalazioak daude bertan.
Palacio de Velázquez
Velázquez Jauregia (1883), Kristalezko jauregiaren ondoan, Reina Sofia Museoak Madrilgo Retiro parkean dituen bi erakusketa-egoitzetako bat da. Bere izena Ricardo Velázquez Bosco arkitektoarengandik hartzen du, Daniel Zuloaga zeramikariarekin eta Alberto del Palacio ingeniariarekin elkarlanean aritu zena.
Eraikina, historizismo neorrenazentistatik gertu dagoena, oinplano zabalekoa da, burdinazko egituradun gangaz estalia eta argiztapen naturalekoa, kristalezko azalerari esker. 1883ko Meatzaritza, Metalurgia Arte, Zeramika, Kristaleria eta Ur Mineralen Nazioarteko Erakusketaren pabiloi nagusi gisa sortu zen eta Joseph Paxtonek 1851n Londresko Crystal Palacen ezarri zuen eredua aintzat hartzen du.
1987az geroztik, Cindy Sherman, Nan Goldin, Juan Muñoz eta José Manuel Broto artisten erakusketa monografikoak egon ziren bertan, beste batzuen artean. 2005ean itxi zen eta 2010ean ireki zituen ateak berriro, Miraldari eskainitako atzera begirada batekin.